Lubelska Izba Lekarsko-Weterynaryjna

Zbigniew Wróblewski, Antoni Gamota

Lwowski koń tramwajowy, ważny a zapomniany pacjent weterynaryjny

Pod koniec XIX podstawowym pacjentem weterynaryjnym był koń, który miał podstawowe znaczenie militarne i gospodarcze. Od 1880 roku w publicznym transporcie osobowym we Lwowie wprowadzono tramwaje konne. Pierwsze funkcjonowały na trasie: Dworzec ↔ Gródecka, Hetmańska, Plac Mariacki, Plac Halicki, Plac Bernardyński ↔ Plac Cłowy. Zajezdnię usytuowano na rozwidleniu ulic Gródeckiej i Janowskiej. Siłę pociągową tramwajów konnych stanowiło od 138-142 koni. Były rozmieszczone w 4 dużych i 3 mniejszych stajniach rezerwowych. Każdy koń codziennie przebywał trasę ok 24 kilometrów, a okres użytkowania koni w tramwaju wynosił średnio około 5 lat. W celu odciążenia koni zgodnie z umową z władzami miasta Lwowa wprowadzono rotacje koni do straży pożarnej, gdzie praca była lżejsza. Konie pracowały na kamiennym bruku ciągnęły wprawdzie wagony na gładkich szynach, ale gdy wagony były przepełnione dużym problemem było ruszanie i hamowanie powodujące duże przeciążenia mięśni oraz ścięgien. Problemy zdrowotne koni tramwajowych spowodowały, że opiekę weterynaryjną powierzono w 1891 roku doktorowi Włodzimierzowi Kulczyckiemu asystentowi w C. K. Szkole Weterynaryjnej we Lwowie. Od opieki weterynaryjnej w dużym stopniu zależały wyniki ekonomiczne linii tramwajów konnych oraz zapewnienie płynnego transportu publicznego dla mieszkańców Lwowa. Opieka nad końmi była kontynuowana nieprzerwanie do końca 1905 roku (29 XII 1908 roku odbył się ostatni kurs tramwaju konnego). Włodzimierz Kulczycki w latach 1892 –1906 corocznie publikował w Przeglądzie Weterynaryjnym szczegółową statystykę chorób u koni tramwajowych. Najczęstszymi przypadkami były schorzenia wymagające interwencji chirurgicznej oraz epizootie grypy koni i zarazy piersiowej. Szczególną uwagę zwracano na ochronę koni            w trakcie terapii i rekonwalescencji nie dopuszczając do ich zbyt wczesnego użytkowania. Zwraca uwagę fakt skuteczności stosowanej terapii i mała liczba upadków koni co świadczy o wysokim poziomie opieki lekarsko – weterynaryjnej. Leczenie koni tramwajowych było wyjątkowym źródłem obszernego materiału badawczego i dydaktycznego dla naukowców i studentów. Poziom hipiatrii, sukcesy w dziedzinie terapii, badania naukowe oraz publikacje zbudowały prestiż lwowskiej uczelni weterynaryjnej, a do dzisiejszego dnia w zbiorach Katedry Chirurgii Lwowskiej Uczelni zachowały się preparaty kości kończyn, ze zmianami patologicznymi, pochodzących od koni tramwajowych.

Artykuł powstał w ramach projektu: Nowatorskie podejście do dziedzictwa historycznego: dziedzictwo naukowe medycyny weterynaryjnej polsko - ukraińskiego pogranicza; Umowa grantowa PLBU.01.01,00-UA-1055 / 20-00 w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2014 - 2020 Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa.